xoves, 14 de outubro de 2021

CENTENARIO EMILIA PARDO BAZÁN (1851-1921)

 CENTENARIO PASAMENTO

 EMILIA PARDO BAZÁN


 
Isabel Burdiel. «En el canon literario del XIX solo entraron dos mujeres, y son las dos gallegas: Rosalía y 
Pardo Bazán
 
 Cuentista nata. Autodidacta e primeira catedrática. Quixo, e non lle deixaron, ser tamén a primeira académica da lingua. Á vangarda en libros (súa é a primeira novela sobre o movemento obreiro feminino) e lecturas (trouxo a España a  Tolstoi e demais tropa rusa). Feminista radical nun século e un país sen feministas.  Conspiradora  carlista durante o sarampelo xuvenil. Católica de círculo aristocrático na hora final. Nai de tres fillos que non cría que a maternidade fose o destino da muller. Entre matrimonio e literatura, escolleu a literatura. Con  Galdós construíu un dos amores máis igualitarios e clandestinos das letras europeas do seu tempo.
 
https://elpais.com/cultura/2021-05-09/cien-anos-de-morrina-por-emilia-pardo-bazan.html
 
 
 La niña bizca de leer, la hija orgullosa del padre pero independiente, la que se casó con José Quiroga en Meirás en 1868, y se separó sin drama ni remordimiento, la amante amiga, la autora profesional, la joven carlista, la mujer que sintió el hechizo de la maternidad («No eché de menos a Jaime hasta que nació: pero ahora cifro en él mi mayor encanto», le escribió a Giner de los Ríos en 1876), la condesa que se fue quedando muy confinada en sí... Todas las Emilias invitan a leer más.

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/fugas/2021/01/08/pardo-bazan-seria-hoy-voltaje-rae/0003_202101SF8P1991.htm
 


 

Emilia Pardo Bazán, a escritora aristócrata que defendeu os dereitos da muller

A intelectual galega foi víctima da intransixencia da época pese a ser pioneira con unha cátedra universitaria e a primeira corresponsal no extranxeiro

 


 

“Aínda que non escribiu en galego, Emilia Pardo Bazán é unha parte moi relevante da Galicia literaria, igual que Valle Inclán, Wenceslao Fernández Flórez ou, máis próximo aos nosos días, Gonzalo Torrente Ballester, e a Real Academia Galega séntese moi honrada de ser depositaria do legado histórico da escritora”, expresa o presidente da RAG. “A súa obra, tan vencellada a Galicia, adiántase en moitos aspectos a algunhas das grandes cuestións chamadas a mellorar o mundo.

 


 Dona Emilia levantaba paixóns. E non só entre a elite intelectual de finais do século  XIX, senón tamén nas selectas aulas da denominada Escola de Estudos Superiores que tiña por sede ao Ateneo de Madrid, a institución por excelencia naquela época da alta sociedade cultural e política. Nada menos que 825 alumnos matriculáronse para seguir as leccións sobre literatura francesa contemporánea que impartiu no curso 1896-1897 a condesa Pardo Bazán, xa por aquel entón recoñecida gran dama das letras españolas.

A escritora coruñesa foi a única muller aceptada como profesora para esa prestixiosa institución libre de ensino. Emilia Pardo Bazán tamén conseguiu romper todas as marcas en número de seguidores fronte aos seus tamén ilustres colegas masculinos que apenas conseguían unha cuarta parte de rexistrados nas súas clases, ou os 221 que reunía Santiago Ramón e Cajal, os 210 de Marcelino  Menéndez e Pelayo ou os apenas 70 apuntados para oír a Ramón  Menéndez Pidal. Non resulta estraño, á vista deste  record de aforo, que Dona Emilia fose retratada riseira e de pé, en pose case triunfal, dando unha desas leccións maxistrais de literatura desde o alto do estrado do Ateneo madrileño, nun salón de actos case a rebordar.
"Unha lección de Dona Emilia Pardo Bazán no Ateneo de Madrid sobre Literatura Contemporánea Francesa". Cuadro de Joaquín Vaamonde

A escena foi  inmortalizada nun óleo en branco e negro do pintor Joaquín Vaamonde que colga agora na casa- museo da condesa, situado no que foi o seu domicilio na súa cidade natal, na  Cidade  Vella da Coruña.

 

 Na traxectoria de Emilia Pardo Bazán foi unha constante a súa preocupación polos problemas educativos, especialmente os relacionados coas mulleres. Por iso, este curso 2021/2022, para celebrar o centenario da súa morte  todas as actividades da biblioteca terán como punto de partida a Dona Emilia e a súa obra mais emblemática 

"Los pazos de Ulloa"

 

Afondaremos nos pazos galegos e os seus xardíns así como na paisaxe que os rodea, empezando polo xardín que temos máis preto, o noso xardín, o xardín do Leiras (enlazando cos plans Proxecta + 2021/2022).

 Paisaxe e Sustentabilidade (curso 2021/22)

É unha iniciativa educativa que parte da idea de que vivimos inmersos nun territorio e nunha paisaxe que configura o escenario da nosa vida cotiá. As nosas accións, aínda que sexan mínimas poden mellorar ou empeorar o espazo onde habitamos. A paisaxe, que está constituída de moitos compoñentes (a percepción, a dimensión histórico-cultural, a físico-ecolóxica), é pois unha materia de estudo e reflexión.

 

                                              Escola verde (curso 2021/22)

 Unha Escola Verde é unha escola comprometida co medio ambiente, que integra a sustentabilidade nas súas accións cotiás e non só como un contido a impartir. Unha comunidade global de profesorado, alumnado e persoal non docente cunha alta conciencia ambiental, enfocada á identificación de problemas ambientais, busca de solucións e mellora dos hábitos no día a día no centro escolar.

 

 Identificaremos as diferentes especies no noso xardín (rosales, magnolios, acibros, glicinia, liquidambar,partenothisus, rodeodendros, azaleas...

 Coñecedes os seus nomes científicos en latín ou grego?

...hortensias (Hydrangea: nombre genérico que deriva de las palabras griegas: (ὕδωρ hydra) que significa "agua" y ἄγγος (gea) que significa "florero" o "vasos de agua" en referencia a la característica forma de sus cápsulas en forma de copa)


...agapantos, lavandas, abelias, loureiros, pieris, olivo, hebes, ericas, brezos, skimia, prunos ...


 


Sodes quen de atopalos?



Prepararemos exposicións dos nosos fondos sobre paisaxes e edificios na literatura que desenrolan un papel fundamental nas obras seleccionadas.

Prantaremos unha "figueiriña" o día de Rosalía 



e moitas, moitísimas cousas máis ...


 

... E APRENDEREMOS UN MONTON DE COUSAS SOBRE ESTA MULLER TAN AVANZADA PARA A SÚA ÉPOCA

 «Donde hay cuatro mil mujeres hay cuatro mil novelas, de seguro: el caso es buscarlas»

 

 


 


Emilia Pardo Bazán 

( A Coruña 1851- Madrid 1921) 
 


Chega a este mundo en A Coruña, na rúa Rego de Auga, número 3 , que sempre aparecerá nos seus escritos baixo o nome de “Marineda”. Foi filla do Sr. José Pardo Bazán e Mosquera e a Sra. Amalia da Rúa Figueroa e Somoza, una familia adinerada deles recibirá unha esmerada formación.

Aunque pasó un tiempo en Madrid (1869-1876), porque su padre fue elegido diputado, regresó a la ciudad natal. Se instaló en el edificio de la calle Tabernas 11, adonde acudían los maestros particulares a darle clases. Ese edificio es hoy la Casa-Museo de la autora.
 
Su vida se repartirá entonces entre Madrid, la capital herculina, el Pazo de Meirás y el Castillo de Santa Cruz, una antigua fortaleza militar, reconvertida en una hermosa finca de recreo. Esta última era una de sus residencias favoritas, todas de su propiedad.

2020-03-15
 

Lectora incansable desde os oito anos, aos nove anos compuxo os seus primeiros versos e aos quince anos o seu primeiro conto, “Una boda del siglo  XIX”, o cal saíu no Almanaque Nacional de Soberanía e que sería o primeiro de moitos, ao redor de 600 textos que publicaría ao longo da súa vida.

A súa formación completouse na capital de España, onde a familia adoitaba pasar o inverno debido ás actividades políticas do seu pai, no partido liberal progresista. 
 
 O ano 1868 marca un fito na vida de Emilia:

«Tres acontecimientos importantes en mi vida se siguieron muy de cerca: me vestí de largo, me casé y estalló la revolución de septiembre».


Emilia tiña dezaseis anos
e o seu esposo,
D. José Quiroga y Pérez de Deza, del Pazo de Banga, en Carballiño (Ourense), estudante de dereito, vinte.


800px-pazo_de_banga_o_carballino

           En la actualidad se encuentra deteriorado, es de propiedad privada y no se puede visitar.

A voda celebrouse o 10 de xullo na capela da granxa Meirás, propiedade dos pais da noiva.
 


O 18 de setembro de 1868  pronunciabase o General Topete, dous días despois de que a recién casada Emilia cumplía os 17 anos.

 

 Seu pai era diputado a Cortes e polo tanto a familia pasa varias temporadas na capital, hasta a chegada da República, cando pasan a Francia «con ánimo de ver correr tranquilamente desde París las turbias aguas de la revolución ya sin dique".

 Emilia recoñécese influida e formada por esa historia; así, ó discutir nos seus Apuntes o panorama literario español dos anos 80, o designa «generación hija de la revolución de septiembre del 68... porque sentiu despertar a súa intelixencia e definir as súas aspiraciónes no rudo embate de los acontecimientos revolucionarios».

 En 1873, a familia Pardo Bazán, abandona brevemente España. A viaxe  por varios países  de Europa  fomenta nela o interese de ler en libros de autores na súa propia lingua. 


  
A súa inquietude intelectual aumenta e de regreso á súa terra entra en contacto co  Krausismo a través de Francisco  Giner dos Ríos, co cal terá unha estreita amizade, a influencia dos  Krausistas lévaa á lectura dos místicos e  Kant, e estes á súa vez conducen a Descartes,  St. Thomas, Aristóteles e Platón.

O amor polo xénero da novela non é temperán na Sra. Emilia, que consideraba a novela como un xénero menor, de pasatempos puros, e prefería seguir, por orde, a súa educación intelectual, onde atopou moitas lagoas.

Con todo, o coñecemento das súas obras contemporáneas alentaa a escribir a súa primeira novela, Pascual López. Autobiografía dun estudante de medicina, xusto antes de que aceptase a dirección da Revista en Galicia, 1880.


En 1881, publicou “Un viaje de novios”,
novela na que reflexa as súas vivencias durante a viaxe a Francia. O prólogo  é moi importante para entender o que significa o naturalismo (a corrente literaria que lanzou en España) na obra da autora, así como a serie de artigos publicados entre 1882 e 1883 baixo o título "La cuestión  palpitante".
 
 En Meirás finaliza San Francisco de  Asís coincidindo co embarazo da súa filla, Carmen. 



Emilia é filla da revolución, e cando escribe en 1882
 La Tribuna verte nesta tercera novela as súas  impresións sobre a época revolucionaria.

No Prólogo de La Tribuna dona Emilia insiste  en que a novela «es en el fondo un estudio de costumbres locales», e «que sólo aspiraba a retratar el aspecto pintoresco y característico de una capa social» pero nos Apuntes (1886), cuatro anos mais tarde, explica detalladamente cómo xurdiu a idea. Foi ó considerar a imaxen familiar na sua ciudade natal da saida das obreiras da  Fábrica de Tabacos:

"Un día recordé que aquellas mujeres, morenas, fuertes, de aire resuelto, habían sido las más ardientes sectarias de la idea federal en los años revolucionarios, y pareciome curioso estudiar el desarrollo de una creencia política en un cerebro de hembra, a la vez católica y demagoga, sencilla por naturaleza y empujada al mal por la fatalidad de la vida fabril. De este pensamiento nació mi tercera novela, La Tribuna."




La Tribuna non é solamente a primeira, e realmente a única, novela de dona Emilia na se hagan referencias a acontecimientos históricos concretos e que éstos xoguen un papel importante nas vidas dos personaxes, é tamén a primeira novela en que se trata a fondo un ambiente urbano popular «es probablemente la primera novela de protagonismo y problemática obrera de nuestra literatura». É moi interesante que sexa unha escritora de medio aristocrático quen faga isto, e que declare dunha maneira rotunda nos seus Apuntes:

"El verdadero infierno social a que puede bajar el novelista, Dante moderno que escribe cantos de la comedia humana, es la fábrica, y el más condenado de los condenados, ese ser convertido en rueda, en cilindro, en autómata."


É a primeira novela onde dona Emilia pode practicar amplia e detidamente a técnica naturalista aprendida de Zola.

En
1891 embarcouse nunha nova aventura xornalística con
Nuevo Teatro Crítico, un xornal fundado e escrito completamente por ela, que tanto no seu título como na súa contorna diversa, cultural, amplo e informativo, quere render homenaxe ao seu admirado Feijoo, e en 1892 fundou e comezou dirixir a Biblioteca de la mujer.


Desde tiempo atrás doña Emilia venía colaborando en numerosas revistas y periódicos, con crónicas de viajes, artículos, ensayos y numerosísismos cuentos que agruparía en varias colecciones:  

Catálogo de cuentos de Emilia P. B.


 

 

 

 UNOS CUENTOS QUE REVOLUCIONARON SU TIEMPO


(Eva Acosta)


la Emilia cuentista parece ser hoy la gran conquistadora del público más joven. Sus cuentos, dice Xulia Santiso, conservadora de la casa-museo de la autora en A Coruña, «son pílulas de enorme calidade. Cortázar di que os contos teñen que gañar por k.o. e as novelas por estratexia. 
Todos os contos de Pardo Bazán son k.o., labazadas!».





Contos de Emilia en PDF

Cuentos de Marineda
 Cuentos de amor
  
 Cuentos sacroprofanos 
 
 
 En tranvía (Cuentos dramáticos)
 
 
 
Cuentos de Navidad y Reyes
 
 
   
Cuentos de la patria  
 


Cuentos antiguos...
 

 
 

Viajera infatigable, continúa además consignando sus impresiones en artículos de prensa y en libros. En 1900 van apareciendo en El Imparcial sus artículos sobre la Exposición universal de París, que cuajarán en el libro Cuarenta días en la Exposición; en 1902 se edita Por la Europa católica, fruto de un viaje por los Países Bajos.

 

Todavía no había intentado llevar a la escena sus obras de teatro, y en 1906 estrena en Madrid, sin éxito, Verdad y Cuesta abajo.

 
 
 
Y también en la prensa, en La Lectura, empieza a salir en 1903 su novela La Quimera , que dos años después vería la luz como libro(1905). Confirmando su criterio de que la novela debe reflejar el momento en que es escrita, pueden apreciarse en La Quimera ciertos ecos modernistas y simbolistas.
En 1906 o Ateneo de Madrid a nomea
Presidenta da Sección de Literatura.
 


Todavía no había intentado llevar a la escena sus obras de teatro, y también en 1906 estrena en  Madrid, sin            éxito, Verdad y Cuesta abajo.


En 1908 publica La sirena negra cuyo tema central es el de la muerte. 

 

Es doña Emilia una figura reconocida en la vida literaria, cultural y social. En 1908 comienza a utilizar el título de Condesa de Pardo Bazán, que le otorga Alfonso XIII en reconocimiento a su importancia en el mundo literario; desde 1910 será consejera de Instrucción Pública; socia de número de la Sociedad Matritense de Amigos del País desde 1912...

 

 La escritora tenía 66 años cuando fue retratada por Joaquín Sorolla en 1913

La escritora tenía 66 años cuando fue retratada por Joaquín Sorolla en 1913. El óleo ertenece a la Hispanic Society of America desde 1924.
"Bien vestida, aunque de negro y con sencillez, irradia una fuerte personalidad. Sorolla le ha pintado una mirada desenvuelta, enigmática y hasta beligerante".

 
La escritora tenía 66 años cuando fue retratada por Joaquín Sorolla en 1913. El óleo ertenece a la Hispanic Society of America desde 1924. 

Dos años después se le impondría la Banda de la Orden de María Luisa, y recibiría del Papa Benedicto XV la Cruz Pro Ecclesia et Pontifice... En 1916 el ministro de Instrucción Pública la nombra catedrática de Literatura Contemporánea de Lenguas Neolatinas en la Universidad Central.

 


El 12 de mayo de 1921, una complicación con la diabetes que padecía le provoca la muerte. Al día siguiente, toda la prensa hablaba de la escritora fallecida el día anterior, que fue enterrada en la cripta de la iglesia de la Concepción de Madrid.


 

Da familia de dona Emilia solo sobreviviu á guerra Blanca Quiroga y Pardo Bazán. Sin fillos vendería o Pazo de Meirás. Logo doaría a esplendida biblioteca da sua nai.

 Con Blanca  extinguiuse a familia de dona Emilia Pardo Bazán.


OBRA COMPLETA DE PARDO BAZÁN

Cronología de Emilia Pardo Bazán  Ana M. Freire López 

 


Foi unha adiantada ao seu tempo na defensa do destino propio das mulleres, como acreditan estas liñas incluídas no ensaio A educación do home e da muller,


“Aspiro, señores, a que recoñezades que a muller ten destino propio; que os seu primeiros deberes naturais son para consigo mesma, non relativos e dependentes da entidade moral da familia que no seu día poderá constituír, ou non constituír”.



o ensaio teórico sobre feminismo máis relevante e novidoso da autora, valora Marilar Aleixandre, responsable da introdución e da selección de escritos recollidos no libro. 

Este libro recolle, no ano do seu centenario, un dos seus ensaios máis relevantes sobre feminismo, traducido ao galego, “A educación do home e a da muller”, e mais sete artigos de prensa, co obxectivo de contribuír ao coñecemento das ideas feministas de Emilia Pardo Bazán, que seguen de actualidade.


 Emilia Pardo Bazán naceu na Coruña o 16 de setembro de 1851 e faleceu o 12 de maio de 1921 .



 Na casa de Emilia

 A Casa-Museo Emilia Pardo Bazán recrea o espazo íntimo da autora, cheo de lembranzas persoais e familiares, a través do mobiliario, as obras de arte, os libros e o resto de obxectos persoais da protagonista. O espazo de descuberta e creación literaria merece unha atención especial nun fogar sempre aberto ao diálogo e ás iniciativas culturais.






 
Emilia recibía nesta casa e na que tiña en Madrid un bo número de persoeiros das esferas política e cultural do momento. Nesta casa tiveron lugar
reunións de carácter cultural e literario, como as xuntanzas da Revista de Galicia (1880), da que foi directora; e da Sociedad del Folk-lore Gallego, que presidiu.

 

As vitrinas gardan, entre outras pezas, obras literarias que ela mesma consideraba relevantes e que enumerou nos seus “Apuntes autobiográficos”, o limiar da primeira edición de Los pazos de Ulloa (1886)

  

A biblioteca de Emilia

   O fogar da escritora na súa cidade natal, actual sede da Real Academia Galega, custodia, así mesmo, gran parte dos volumes da súa biblioteca. Son preto de 8000 dos títulos que adquiriu ao longo da súa vida. Pero a biblioteca persoal de Pardo Bazán abrangue tamén os volumes que ficaron nas Torres de Meirás, a residencia de verán de Emilia

 7463 chegaron desde as Torres de Meirás tras o incendio que sufriu o pazo no ano 1978.

  A día de hoxe, permanecen nesta residencia  de Sada  que caeu nas mans do ditador Francisco Franco no ano 1938 uns 3000 volumes que pertenceron á escritora.

 

Pazo de Meirás

En realidade, o Meirás dos Pardo Bazán nunca foi un pazo e a impoñente reconstrución  medievalizante que levou a cabo dona Emilia é máis ben unha antítese dos pazos rurais galegos, que tan ben coñecía polos que posuían tanto a familia de Pepe Quiroga, o seu marido, como a súa propia familia materna

. 

Deseñouno para convertelo no seu lugar para a vida e para a morte. Pardo Bazán modificou a Granxa de Meirás, propiedade familiar en Sada (A Coruña), para que se adaptase ás necesidades dunha escritora. Trazou os planos da biblioteca e proxectou as torres.  Meirás foi o escenario da súa voda  co fidalgo José Quiroga e máis tarde a da súa filla Branca. 

  Un percorrido pola historia de La Granja de Meirás axudará a albiscar o proxecto cultural máis adecuado para este singular edificio e os seus xardíns: render a homenaxe merecida á ilustre escritora coruñesa, adaíl do feminismo e unha das mentes máis brillantes da España da Restauración, no centenario da súa morte

Tras ser incendiada polas tropas francesas en 1809, a propiedade pasa unha década máis tarde a mans do avó da escritora, o político liberal Miguel Pardo Bazán, despois dun litixio hereditario.

 A construción levantada por don Miguel era un  caserón rústico dunha soa planta con diferentes dependencias  anejas destinadas a fins agrícolas. Residencia nin cómoda nin glamurosa, na Granxa de Meirás, o pai de dona Emilia dedicarase á agronomía experimental, actividade á que nalgunha ocasión referirase a súa filla en ton de burla.


a cociña de Meirás



    Pazo de Meiras


Pazo de Meiras


Tras a morte de don José Pardo en 1890, catro anos máis tarde inícianse as obras daquel soño de pedra para a quimera de dona Emilia, como o define o profesor Jesús Anxo Sánchez García, o mellor especialista no patrimonio arquitectónico e material da escritora.

 Xa na plenitude da súa carreira literaria e social, Pardo Bazán necesitaba dun marco adecuado, dunha residencia de escritora á medida do seu talento e ambicións, ao estilo das edificacións  neogóticas que levantaran grandes escritores románticos como Walter  Scott ou  Chateaubriand. Pardo Bazán adhírese con entusiasmo ao  gothic  revival británico,

Abbotsford House, o castelo de ilusión que o autor de  Ivanhoe
seguindo o modelo da escocesa  Abbotsford House, o castelo de ilusión que o autor de  Ivanhoe (Walter  Scott) construíu tamén sobre os terreos dunha antiga granxa.

 
Segundo o deseño exterior realizado —e asinado—pola propia dona Emilia, a fachada principal á vista do visitante está formada por dúas torres  almenadas que enmarcan a capela, mentres que na fachada de poñente atópase a porta de honra flanqueada pola Torre da Quimera en cuxo último piso situábase o estudo de traballo da escritora. Esta morfoloxía exterior xustifica o nome de Torres de Meirás, denominación que a aproxima aos castelos  eclécticos de inspiración  neomedieval e afástaa intencionalmente dos tradicionais pazos galegos.

Emilia Pardo Bazán junto a su mesa.Todo o conxunto e moi especialmente a Torre da Quimera, co «balcón das musas», luminosa ventá do seu escritorio aberto ao amplo val que conduce suavemente ata o mar, revela a firme vontade de Pardo Bazán de concibir Meirás como o seu persoal santuario literario, en expresión de Sánchez García, a súa máis querida fantasía, a súa quimera literaria e artística. Esa intencionalidade converte a estéril polémica suscitada polo destino das Torres de Meirás no futuro, tras a súa recuperación para o patrimonio público, nun  sinsentido. O natural é respectar o espírito e as intencións de quen as creou, deseñounas e decorou con esmero, de quen fixo delas o centro da súa creación e da súa proxección literaria.
Emilia Pardo Bazán trabaja en el Pazo de Meirás

 

Na capela de Meirás hai un lugar que a escritora reservou para enterrar os seus restos (hoxe na igrexa da nosa Señora da Concepción en Madrid).

 

 Nunca se cumpriu a súa vontade.

 

 

É coñecida por  

 

traer o naturalismo á literatura española, polas súas detalladas descricións da realidade e polo seu papel na literatura feminista da súa época.

 https://images.gr-assets.com/authors/1217347341p8/92913.jpg

A súa primeira novela, Pascual López (1879), é un sinxelo exercicio de fantasía

 sen promesas destacables, aínda que contén bos pasaxes descritivos de novela.

 Seguiulle unha historia máis rechamante, Un viaje de novios (1881), na que se

 intentou discretamente introducir en España os métodos do realismo francés. O

 libro causou sensación entre as camarillas literarias e esta sensación aumentou coa

 aparición doutro conto naturalista, La tribuna (1885), onde a influencia de Émile

 Zola é inconfundible. Mentres tanto, a resposta da escritora ás súas críticas

 publicouse baixo o título de La cuestion palpitante (1883), unha intelixente

 retórica, pero sen valor especial en canto á crítica ou á dialéctica.  

 Conta Marisa Sotelo que en 1882, José Quiroga e Pérez Deza, marido da escritora, “desgustado pola polémica que estaban a suscitar na prensa os artigos sobre A cuestión  palpitante, expúxolle o dilema do matrimonio ou a literatura”. Pardo Bazán elixiu a literatura. “Decisión moi valente a pesar do feito de que unha muller interesásese polo naturalismo, corrente cualificada de atea e pornográfica”, escribe Sotelo no seu estudo preliminar para Algo de feminismo e outros escritos combativos.

Autora de máis de 650 contos e decenas de libros, súa é a primeira novela sobre o movemento obreiro, A Tribuna, construída a partir de visitas e observacións na fábrica de tabacos da Coruña.

 Mecenas,editora e redactora dunha revista cultural, Novo Teatro Crítico, fracaso económico e odisea creativa (publicouse tres anos só cos seus textos). Escribiu de pintura, de teatro, de literatura, de filosofía e de relixión. De autores franceses, americanos, rusos e españois. Cultivou a narrativa, o ensaio, o xornalismo, a poesía, o teatro e os libros de cociña. Todo lle interesou e a todo dedicou unha pensada.

  O mellor da obra de Emilia Pardo Bazán está plasmado en 

 Los pazos de  Ulloa (1886) a  historia dolorosamente exacta 

dunha familia aristocrática decadente. Unha secuela, co significativo título de

La madre  naturaleza (1887), marca un avance máis no camiño do

 naturalismo.

 



 Tamén foi xornalista, ensaísta e crítica.

 Morreu en Madrid en 1921

 

 




Emilia Pardo Bazán, feminista comprometida


Emilia Pardo Bazán definiuse a si mesma como “radical feminista”, utilizando abertamente o termo. Reivindicou todos os dereitos para as mulleres, denunciou os mullericidios —creando esta palabra—; criticou as discriminacións, da dobre moral sexual á prohibición de fumar; da negativa a permitirlles ás mulleres exercer traballos ben remunerados; á exclusión das academias; exerceu a súa liberdade como muller. Foi máis alá da esixencia de dereitos e a denuncia das exclusións sufridas polas mulleres: elaborou unha construción teórica, identificando os alicerces ideolóxicos da discriminación e algúns dos mecanismos polos que se exerce, o que hoxe chamamos patriarcado. 


 Moito antes de que os observatorios actuais alertasen de que a violencia de xénero non podía suavizarse como pasional, fíxoo a escritora en montañas de artigos. Poida que na súa posición pesase o crime da súa avoa paterna a mans do seu segundo marido, aínda que Cristina Patiño, profesora titular de Literatura española na Universidade de Santiago, descarta que esa vivencia íntima “traducísese nun automatismo  autobiográfico” na súa narrativa. En 1901 escribiu na Ilustración Artística: “Seguen á orde do día os asasinatos de mulleres. Aprenderon os criminais que iso da paixón é unha gran defensa previda, e que pola paixón sáese á rúa libre e en paz, e non se descoidan en revestir de cores pasionais as súas  desahogos  mujericidas”. Cristina Patiño publicou unha selección de 35 contos sobre violencia de xénero no encaixe roto (Contrasinal), editado en 2018 e camiño da súa quinta  reimpresión: “Esta violencia cara ás mulleres é un eixo da súa invención creativa que a  singulariza no contexto da literatura europea, e atrévome a dicir que universal, da época”.


Conta Marisa Sotelo que en 1882, José Quiroga e Pérez Deza, marido da escritora, “desgustado pola polémica que estaban a suscitar na prensa os artigos sobre A cuestión  palpitante, expúxolle o dilema do matrimonio ou a literatura”. Pardo Bazán elixiu a literatura. “Decisión moi valente a pesar do feito de que unha muller interesásese polo naturalismo, corrente cualificada de atea e pornográfica”, escribe Sotelo no seu estudo preliminar para "Algo de feminismo e outros escritos combativos", que acaba de publicar Alianza para sumarse ao centenario. Autora de máis de 650 contos e decenas de libros, súa é a primeira novela sobre o movemento obreiro, A Tribuna, construída a partir de visitas e observacións na fábrica de tabacos da Coruña.

https://elpais.com/cultura/2021-05-09/cien-anos-de-morrina-por-emilia-pardo-bazan.html


 

GALICIA

 A literatura de Pardo Bazán é un lique pegado á terra natal onde naceu en 1851. A súa obra máis soada, Os pazos de Ulloa, é un tratado sobre o caciquismo, a violencia, o analfabetismo, a degradación da fidalguía ou o fanatismo relixioso do século  XIX. As súas obras, rurais ou urbanas, seguen sen caerse das mans. Se Rosalía de Castro fixo a mellor poesía sobre a emigración, Pardo Bazán fixo os mellores contos, en opinión do escritor Manuel Rivas. Presentadas ás veces como  antagonistas –Manuel Murguía, o marido da poeta, chegouna a cuestionar pola súa maternidade: “Unha nai que non logra  enternecernos cando fala do seu fillo!... É o que faltaba por ver”–, Pardo Bazán suscitou receos entre o nacionalismo a pesar de que axudou a fundar a Real Academia  Galega, que ocupa a casa familiar da rúa Tabernas da Coruña, doada pola súa filla Branca Quiroga. “A lingua era crucial no debate en Galicia naquel tempo do  Rexurdimento, pero creo que é unha imprecisión pensar que se opón ao galego. Ela considera que é apto para os temas locais, para a poesía e para o folclore, que significa a recuperación dunha cultura popular non ben vista”, sinala Rivas.  As visións  reduccionistas e unilaterais levan a polémicas moi simples. Poida que os escritores galegos que escriben sobre Galicia en castelán, como Pardo Bazán ou Valle-Inclán, quedasen nunha terra intermedia pero cando estiveron máis esquecidos, a mellor defensa que se lles fixo foi desde Galicia”, engade Rivas, que acaba de dedicar un monográfico á escritora en  Luzes, a revista en galego que  codirixe.


 

 


 LOS PAZOS DE ULLOA

 "LOS PAZOS DE ULLOA"

 



A PAISAXE


A HORTA



O PAZO
 






Los pazos de Ulloa (serie TVE)



http://www.cervantesvirtual.com/portales/pardo_bazan/videos_entorno_a_la_obra_los_pazos_de_ulloa_televisiva/





“capilla, palomar y ciprés pazo es”
 
 Se hai unha construción civil en Galicia que pode deixarnos sen alento, son os seus pazos e, deles, os seus magníficos xardíns.

Os pazos son grandes casas  señoriales que contan a historia de nobres e fidalgos ao longo dos séculos, e tamén de como eses personaxes influíron no devir de Galicia ata hoxe. Moitos deles teñen a súa orixe en torres fortificadas propias de edificios de defensa que, co paso dos séculos fóronse reconvertendo en fogares  palaciegos. Os máis espectaculares son os que se atopan na contorna rural, con grandes terreos e magníficos xardíns. Coa caída do sistema feudal e a migración da poboación ás cidades, fóiselles dando distintos usos para a súa conservación ata os nosos días. E moitos deles, poden ser visitados.

Os pazos son o testemuño dun modo de vida que tamén quedou plasmado nas obras dalgúns dos máis importantes escritores galegos, como Emilia Pardo Bazán, Ramón María do Valle – Inclán ou Gonzalo Torrente Ballester.
 
 
 
 Os exteriores dos pazos son lugares máxicos. Co tempo, a pedra foise integrando na paisaxe, así como os seus marabillosos xardíns e, en moitos deles, a raíña é a camelia.

Dicíase en Xapón que cando os deuses visitaban a terra, habitaban nas flores do  camelio. E aínda que a súa orixe milenaria é, efectivamente oriental, parecería que a camelia naceu para vivir e crecer en Galicia. Tanto o clima como a composición da terra son idóneas para o seu cultivo e así podemos ver exemplares de considerables dimensións e de amplísimas variedades. Coas súas vivas cores, son a alegría dos xardíns nos meses de inverno e tamén un símbolo de Galicia.
 
 
 En realidade, o Meirás dos Pardo Bazán nunca foi un pazo e a impoñente reconstrución  medievalizante que levou a cabo dona Emilia é máis ben unha antítese dos pazos rurais galegos, que tan ben coñecía polos que posuían tanto a familia de Pepe Quiroga, o seu marido, como a súa propia familia materna. Son os pazos que con tanta fidelidade e ás veces con crueza retratou no cisne de  Vilamorta,  Bucólica, Os Pazos de Ulloa e A Nai Natureza, novelas todas elas escritas na década dos oitenta do século  XIX.
 
 
excursión literaria polas terras do Ribeiro
 
 

Pazos  dos Quiroga –“Pazos de Ulloa”

Contrariamente a Valle-Inclán que só habitou en pazos e casaróns urbanas, como O Cuadrante, no xa entón próspero emporio conserveiro de Vilanova de Arousa, Emilia Pardo Bazán si chegou a vivir nos pazos  solariegos da Galicia profunda. 
Os Pazos da familia Quiroga, particularmente  Banga e  Cabanelas, atópanse nun emprazamento privilexiado, a medio camiño entre as grandes serras da Galicia Central e os profundos vales que descenden  abruptamente cara ás concas dos afluentes do Miño, o Avia e o Arenteiro, o ficticio río  Avieiro na xenial creación léxica da novelista.